خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: با آغاز موج مهاجرتی جدید که با سلطه یافتن گروه طالبان بر افغانستان از سمت مردم این کشور به داخل کشورمان شکل گرفت، مقامات جمهوری اسلامی ایران من جمله رئیس جمهور محترم بر ضرورت قانون‌مند کردن حضور مهاجرین غیرمجاز یا فاقد مدرک تأکید کردند.
طبق برخی گزارش‌ها جمعیتی حدود چهار تا پنج میلیون مهاجر افغانستانی در ایران حضور دارند که تنها نزدیک به یک میلیون و پانصد هزار نفر از آنها دارای مدارک معتبر قانونی، کارت آمایش یا گذرنامه، هستند و دیگر مهاجران بدون هیچگونه مدرکی در ایران حضور دارند. همین مسأله نشان می‌دهد مهم‌ترین کاری که دولت باید درباره مهاجران غیرقانونی انجام دهد سرشماری و نظام‌مند کردن حضور آنها در کشور است. قانونی شدن حضور مهاجران بدون مدرک دغدغه‌ای قدیمی در بین فعالان حوزه مهاجرت است که خوشبختانه دولت آقای رئیسی در اجرای آن پیش‌قدم شده است، اما متأسفانه در جریان اجرای این طرح مشکلاتی وجود دارد که همین باعث شده صف‌های طویلی در مقابل دفاتر پیشخوان شکل بگیرد و مشکلات متعددی را به وجود بیاورد.
با مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت در نقاط مختلف تهران، با انبوه جمعیتی مواجه شدیم که بدون هیچ نظم و ترتیب و برنامه‌ای در صفی نامنظم قرار گرفته بودند. از آنجا که تعداد مهاجران فاقد مدرک تعداد بسیار زیادی را شامل می‌شوند و دفاتر خدماتی محدودی هستند که امکانات لازم برای عکس‌برداری و انگشت‌نگاری این جمعیت میلیونی را در اختیار دارند، اکثر این دفاتر با ازدحام فوق‌العاده افراد مواجه هستند. این ازدحام جدا از اینکه سایر فعالیت‌های جاری دفاتر پیشخوان دولت نظیر خدمات سیم‌کارتی، عوارضی، سربازی، ثبت احوال، پست و… را با اخلال مواجه کرده، باعث نارضایتی مراجعه‌کنندگان، کارکنان و همسایگان این دفاتر نیز شده است.
از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب فعال هستیم
یکی از مدیران دفاتر پیشخوان دولت در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر لزوم رسانه‌ای شدن وضعیت دفاتر پیشخوان و چاره‌جویی دولت برای حل مشکلات فعلی، گفت: متأسفانه ازدحام افراد بسیار بیشتر از ظرفیت ماست و به همین خاطر ما با انواع مشکلات روبرو هستیم. دو روز پیش ازدحام چنان زیاد بود که یک بچه داشت زیر دست و پا له می‌شد. چون ازدحام زیاد است، ما یک هفته است که ساعت ۸ صبح شروع به فعالیت می‌کنیم و ساعت یازده دوازده شب به منزل می‌رویم. نه ناهار می‌خوریم و نه شام. عجیب اینکه وقتی آخر شب می‌خواهیم دفتر را تعطیل کنیم افرادی که توی صف هستند می‌گویند ما جایی نمی‌رویم تا کارمان را انجام بدهید.
این مدیر دفتر پیشخوان با بیان اینکه بسیاری از کسانی که مراجعه می‌کنند اطلاعات کاملی از خودشان ندارند، می‌گوید: به دلیل اینکه این افراد شرایط مناسب برای تحصیل و سوادآموزی نداشته‌اند، گاهاً حتی اسم پدر و مادر و محل سکونت‌شان را نمی‌توانند به ما اعلام کنند. از طرفی این افراد به دلیل کار ساختمانی و جابجایی‌های مستمر، آدرس ثابت و مشخصی ندارند. همه اینها در کنار ازدحام زیاد کار ما را سخت کرده و خدمات‌رسانی دفاتر را با مشکل مواجه کرده است.
مداخله نیروی انتظامی به علت ازدحام جلوی دفاتر پیشخوان
او ادامه می‌دهد: هجوم به دفتر ما آنقدر زیاد است که ما تا حالا چندبار از نیروی انتظامی خواسته‌ایم که در ایجاد نظم و امنیت اینجا برای ما نیرو بفرستند، اما متأسفانه با فرستادن نیرو هم مشکل حل نشده است. چون نیروی انتظامی نمی‌تواند نیروی ثابت در اختیار دفاتر بگذارد و بعد از رفتن پلیس وضعیت به شرایط قبل برمی‌گردد.
او با بیان اینکه دولت باید برای اجرای این طرح تدابیر تازه‌ای بیندیشد، بیان کرد: دولت باید برای ساماندهی مهاجرین افغانستانی زمان طولانی‌تری تعیین کند تا این جمعیت به مرور به دفاتر مراجعه کنند. همچنین می‌توانند بر اساس حروف آخر اسم و فامیل فراخوان زمانی بدهد تا با این هجمه مواجه نشویم.
عمده مشکلات در اجرای طرح ساماندهی
مشاهدات خبرنگار مهر در چند دفتر خدمات‌رسان نشان‌دهنده وجود مشکلات جدی در اجرای این طرح است که در ادامه به صورت تیتروار بیان می‌شود:
-اولا اکثر دفاتری که در شهرستان‌ها هستند مجهز به دوربین عکاسی و دستگاه انگشت‌نگاری نیستند و همین باعث می‌شود مهاجران افغانستانی از شهرستان‌های کوچک‌تر به مراکز استان مراجعه کنند. همین مسأله باعث می‌شود ازدحام در دفاتر مراکز استانی بیشتر از توان و ظرفیت آنها باشند.
-مهاجران افغانستانی به علت کم‌سوادی، دسترسی کم به منابع خبری و شبکه‌های اجتماعی و بی اطلاعی از مدارک مورد نیاز، بدون هیچ مدرک سجلی و هیچگونه اطلاعات شخصی و خانوادگی به دفاتر مراجعه می‌کنند که همین فرایند ثبت‌نام را کند و طولانی می‌کند. به همین دلیل از مهاجرینی که هنوز به دفاتر مراجعه نکرده‌اند تقاضا می‌شود قبل از مراجعه تمام مدارک و اطلاعات مورد نیاز را به همراه داشته باشند. همچنین رسانه‌های عمومی باید به اطلاع‌رسانی بیشتر درباره طرح ساماندهی مهاجرین فاقد مدرک بپردازند تا این اطلاع‌رسانی گستره وسیع‌تری از افراد را در بر گیرد.
-در بهترین حالت روزانه بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر توسط دفاتر پیشخوان دولت در طرح ساماندهی مهاجران غیرقانونی ثبت‌نام می‌شوند، اما حجم مراجعه به این دفاتر حداقل روزی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر است. بسیاری از مهاجران روزهای مکرر به این دفاتر مراجعه می‌کنند اما باز هم نوبت به آنها نمی‌رسد. اغلب مراجعه‌کنندگان تجربه چندین روز مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت را دارند. بسیاری از آنها برای اینکه کارشان زودتر راه بیفتد از ساعت ۴ صبح در صف قرار می‌گرفتند که این اردحام برای همسایگان و دیگر کسب و کارها مشکلاتی را به وجود آورده است. دیدن خانواده‌هایی که همراه با فرزند کوچک ساعت‌ها و روزها در صف ثبت‌نام قرار دارند، از تصاویر تلخی است که این روزها شاهد هستیم.
-یکی از مشکلاتی که این ازدحام به وجود آورده رد و بدل کردن مبالغی بین ۱۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان برای جلو افتادن نوبت مراجعه‌کنندگان است. نوبت‌فروشی، دادن رشوه، پارتی‌بازی و جابجایی در صف به واسطه ارائه پول به افراد سودجویی که صف‌فروشی می‌کنند، مشکل شایعی است که در اکثر دفاتر پیشخوان وجود دارد و تقریباً تمام کسانی که در صف بودند بیان می‌کردند که با چشم خودشان رد و بدل پول‌های کلان را دیده‌اند. مهاجرین افغانستانی نیز که اغلب کارگر هستند و می‌خواهند زودتر به سر کارشان برگردند، مجبور به دادن این مبالغ می‌شوند. خبرنگار مهر با پرس‌وجو از چند دفتر پیشخوان به قطعیت رسید که مبالغ کلانی به عنوان رشوه و پارتی‌بازی به انحاء مختلف رد و بدل می‌شود.
-دولت هزینه ثبت‌نام هر فرد در این طرح را ۲۷ هزار تومان تعیین کرده است، اما بعضی دفاتر مبالغی بیشتر از این عدد را از مراجعه‌کنندگان دریافت می‌کنند. به عنوان مثال یکی از دفاتری که خبرنگار مهر به آن مراجعه کرده بود، از هر نفر ۶۰ هزار تومان دریافت می‌کرد که مشخص نیست این هزینه اضافه به خزانه دولت واریز می‌شود یا به حساب خود دفاتر! با توجه به اینکه تعداد مراجعین بسیار زیاد است، جمع این مبالغ اضافی مبلغ هنگفتی می‌شود که نیازمند ورود دولت به این ماجراست. البته قابل ذکر است که مدیران دفاتر پیشخوان با بیان دلایلی مبلغ تعیین‌شده توسط دولت را منطقی نمی‌دانند.
-بنا بر مشاهدات باید بگوییم متأسفانه رفتار متصدیان دفاتر پیشخوان با مراجعه‌کنندگان بسیار نامحترمانه است. خبرنگار مهر با حضور در دفاتر پیشخوان دولت بارها با صحنه برخورد نامحترمانه کارکنان با مراجعه‌کنندگان روبرو شد که تصاویر آن توسط پلیس از گوشی خبرنگار ما حذف شده است. متصدیان دفاتر پیشخوان با این توجیه که جمعیت زیاد است و ما توان کمی برای مدیریت آن داریم، با ادبیات بسیار نامناسبی با مراجعه‌کنندگان صحبت می‌کردند و در مواردی مشاهده شد که با آنها برخورد فیزیکی نیز داشتند. طبق گفته یکی از همین دفترداران، کارکنان این دفتر برای اینکه به صف مراجعه‌کنندگان نظم بدهند با چوب به آنها حمله کرده و به این نحو به صف آنها نظم داده‌اند! مهاجرین نیز از این رفتارها گله و شکایت داشتند و بیان می‌کردند که در روزهایی که برای ثبت‌نام به دفاتر پیشخوان مراجعه می‌کنند، جدا از صرف زمان زیاد و حضور در گرمای روز، برخوردهای نامناسبی دیده‌اند. متأسفانه این صف‌های طویل و روند اجرای طرح در بعضی موارد تبدیل به «مهاجرستیزی» شده است که باید به صورت جدی از ادامه آن جلوگیری کرد.
-یکی از دفاتری که توسط مهر مورد بررسی قرار گرفت، بارها به خاطر ازدحام مراجعه‌کنندگان به صحنه زد و خورد تبدیل شد و پای پلیس را به صحنه باز کرد. اغلب دفترداران از وزارت کشور تقاضا داشتند در صورت ادامه این طرح، برای نظم‌دهی به مراجعه‌کنندگان نیروی انتظامی در اختیار دفاتر پیشخوان قرار دهد که با توجه به وظایف گسترده نیروی انتظامی بعید است چنین اتفاقی عملی شود.
اینها تنها گوشه‌ای از مشکلاتی است که در مراجعه به چند دفتر پیشخوان دولت با آنها روبرو شدیم. با وجود تمام نکاتی که گفته شد، احساس می‌شود دولت باید در نحوه اجرای این طرح بازاندیشی کرده و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.
نظر شما